असौंक माघ बिट्ख्वार बेर

सबि चौधरी

सबि चौधरी

हमार थारु हुकन बर्का टिउह्वार माघ हम्र भरखर मनाक सेक्ली । माघह हम्र लौव वरसक रुपम मनैटि अइल बाटी । हमार पुर्खाहुक्र माघह आपन मौलिक तौरतरिकासे मनैटि अइलक तिउह्वार हम्रफे निरन्तरता डेति अइल बाटी । लेकिन हमार पुर्खा ओ अग्रज हुक्र मनैटि अइलक ओ सिखैटि अइलक रीतिरिवाज सक्कु ठीक ओ मजा जो हुइठा, रठा कनाफे पक्का निहो । हमार पुर्खा हुक्र पैलेहेसे जसिन सिखैटि अइल ओ हम्र अप्नहे ओ आपन पाछक पुस्ता हुकन सिखैटि अइल बाटि आब कुछु–कुछु निमजा सस्कारम फेरबडल कर्ना पो हो की ? खासकैख थारु गाँउ घरओर पुस महिनाक पुछारक डिनसे औपचारिक रुपम माघक ४, ५ गते सम करिब एक हप्तासम मनाजिना माघह समाजम सद्भाव बह्रिना पर्वक रुपम मनाजिठा । घरसे बहार रहल ढेउरज माघ मनाए आपन आपन घर आइल रठ । समाजक सक्कु सखि संघ¥यनसे भेटघाट हुइना ओरसे यी टिह्वारह समाजिक सडदभाव बल्गर बनैना टिह्वारक रुपम हेरजिठा । माघम ढिउर घरपरिवार ओर आपन छाई–छावाक भ्वाज, भाइपट्टि हुक्र आपन अंसबन्डा ओ आघके जिन्गीकटे ओ कामक लाग आपन आपन ठे रहल उपाय÷योजना एवम् सरसल्लाह कर्ठ । भाइचारा बह्र्रिना, इस्टमिस्ट ओ सखिसंघरेनसे सम्बन्ढ झन बल्गर बनिना तिह्वार माघह पक्कफे सकारात्मक रुपम लिहे पर्ठा ।

बर मनै आसिस डेहेबेर छुट लर्कापर्कन् ओ पहर्टि रहल ठ¥याबठ्न्यावन “छट्ट भ्वाज करस” नि कैख और कुछ आसिस पो डेलसे सुहावन ओ पहर्ना हौसला बहर्ने रलहन ।

माघम छुट लर्कापर्कनसे बुह्राइल बुबाबुडी हुकनक् मुहम एक्ठो गीत झुलल् बा “सखि ए हो माघक पिली गुरी गुरी जाँर….. ” अत्र केल निहोख भरखरक छुट लौरालौ¥यावफे माला जोरख घरघर पैठ्ख “जाँर डेबोडेबो नकि भोक्टी फो¥वा पैबो….” कना रीत डेख्जिठा ओ अखिनक माघमफे डेख्गिल । आब बाट उठल हमार थारु समाजक छुट लौरालौ¥याव, का मजा बानी सिखट त ? का हम्र आपन लर्कापर्कन मजा बानी सिखाइटि त ? का यी रीत हमार समाज हे सभ्य बनाइटा त ? अशिक्षाक कारण सायद पैल्ह हमार पुर्खा बुबाबुडी हुक्र यिहीहे हलुकक (सामान्य) रुपम लिहेल हुइही ओ यी रीत हमार पुस्टासम फे जिउगर बा । आब थारु समाजक ढेउर मनै (ठ¥याबठ्न्याव) हुक्र शिक्षित होस्याकल ब्याला पुर्खाहुकनक चलाइल मजा रीतहे आघ बह्रैटि जैना ओ निमजा सस्कार, रीटह सच्याए फे पर्ना हो की ? “सखि ए हो माघक पिली गुरी गुरी जाँर…..” कना छोर्ख और कुछ कना बानी बैठिना हो की ? जेकाकारण आब अइना पाछक माघ ओ पुस्ताहुक्र झन मजासे सभ्यरुपमे माघह परिमार्जिट कर्टी मनैही ।

लेकिन् पाछक ब्याला कहि या आघसे माघम ढेउर बिकृटि ओ विसङ्गटि बा की कैख स्वाच पर्ना जरुरी बा । माघक दिन लग्घक तल्वा, लड्या, खोल्ह्वाम जाख लहाखोर कैख आपन घरक सक्कु परिवारसे भेटघाटके संग आपन बर मनैन्से आसिस लेना ओ छुट लर्कापर्कन् आसिस डेना चलन बा । बर मनै आसिस डेहेबेर छुट लर्कापर्कन् ओ पहर्टि रहल ठ¥याबठ्न्यावन “छट्ट भ्वाज करस” नि कैख और कुछ आसिस पो डेलसे सुहावन ओ पहर्ना हौसला बहर्ने रलहन । ओस्टख भख्खर भ्वाज करल डुल्हाडल्हीन “छावा पैहो” नि कैख और कुछ मजा आसिस डेहेपर्ना जरुर बा ।

पाछक ब्याला आख ढेर गाँउओर भरखरिक ठ¥याहुक्र या लौरा ओ लौ¥याहुक्र बीचम पह्राइ छोर्ख कुलटम लागल ढेउर डेखजाइठ । अस्सहेख माघ दिन जाँरडारु पिख होहल्ला ओ झगडा कर्नाफे देखजाइठ । छिटिहेम जाँरडारु पिख झगरा कर्ना छाइछावनक जिन्गी पाछ भविष्यम कसिन हुइहिन कैख डाइबाबाहुक्र फे सोच्ना पो हो की ? माघम सब्से विकृतिक रुपम डेखपरल जुवातास खेल्ना एक्ठो बानी फे छिट लर्कापर्का हुकनकम फे सर्टिबा, जुन आपनसे बर मनैन् ख्यालट डेक्ख सिक्टिबाट ओकर बारेम डाइबाबा या अभिभावक हुक्र स्वाच पर्ना बा ।

हुक्र झ्याली, मन्जिउरा, मन्ड्रा, कस्टार, चट्खौली ओ लेहेन्गा लगाखन मघौटा नाच नाच्ख गाँउ जो चैनार बनाइट कलसे आजकाल ढेर गाँउम पाछक पुस्ता हुक्र पुरान मौलिक मघौटा नाच छोर्ख और पहिरन लगाख मघौटा नाच नाचट ।

मघौटा नाचम अखिन ढेउर गाँउठाँउम डिस्कोडान्स नच्ना रीत डेख्जिठा ओ अखिनक माघमफे डेख्गिल । पैल्हक पुस्ताक डाईबाबा, बुबाबुडी हुक्र झ्याली, मन्जिउरा, मन्ड्रा, कस्टार, चट्खौली ओ लेहेन्गा लगाखन मघौटा नाच नाच्ख गाँउ जो चैनार बनाइट कलसे आजकाल ढेर गाँउम पाछक पुस्ता हुक्र पुरान मौलिक मघौटा नाच छोर्ख और पहिरन लगाख मघौटा नाच नाचट । अखिनक माघम डेख्गिल लेकिन अइना माघम लौव पुस्ता हुकहन परापुर्वज हुक्र कुछ पुरान मौलिक नाच सिखैना ओ लौव पुस्ताहुक्र सिखपर्ना जरुरी बा । ओह ओरसे शिक्षित ठ¥याबठ्न्याव हुक्र आपन मौलिक मघौटानाच नाच्ख गाँउ चैनार बनाख सस्कृति बचाइपर्ना आवश्यक बा ।

घरपरिवारक मुल सदस्य या कही गढु¥या माघक दिन सक्कु प¥यारसे आपन मनम लागल बाट केल निकैख और जन्हक बाटफे मनन् कर्लसे घरप¥यार सक्कु खुशी ओ सुखी हुइने बा । माघक दिन हम्र घर घर जाख जाँर डारु केल निपिख, ओकर ठाँउम इस्टमिस्ट्र हुकहनके घरकेल निजाख सक्कु छरछिमेक घरम जाख भेट्ख जाँरडारु निपिख और चीज जस्त सिकार, मच्छि, ढिक्री, गैजी, तरुल खैलसे हुइट की ओ आपन मनम रहल मजा बाट सक्कुन् सुनैलसे अइना पुस्टाहुक्रफे सकारात्मक रुपम लेटी आपन जिन्गीम बेल्सने रलह । यदि सक्कुन भेट्ना समय निरलसेफे सक्कुज एक ठाँउ कु¥ह्याक, जाँरडारु खाक, हल्ला÷झगरा करलसे कुछ मजा काम कर्लसे और जाटि हुकनक आघ हमार इज्जट बहर्ने रह । माघक डिन महटाँवा फे आख बहर्ख सक्कुन ख्याल बलाख गाँउह कसिक आघ बह्र्रिना कना सल्लाह लेलसे पक्कफे थारु समाज सभ्य हुइने बा ओ छाती ठोक्ख कह सोहइनेबा “मै सभ्य बाटु काजेकी मै थारु हुइटु ।”

तपाईको प्रतिक्रिया