विचार

थारु भाषालाई मानक (थारुको साझा सम्पर्क भाषा) बनाउने प्रयास जारी छ । यो वहस २०३० को दशकबाटै शुरु भएपनि अहिले उत्कर्षमा छ । यसलाई सकारात्मक रुपमा स्वीकार्नु पर्छ । विचार व्यक्त गर्ने माध्यम भनेकै ‘भाषा’ हो । विना भाषा हामीले एक अर्काको विचार बुझ्न पनि सक्दैनौं । ज्ञान, सीप र...

नेपालमा संघीयता मधेसी र आदिवासीले माग गरेका हुन् । तर, २०७२ सालको संविधानले केही हदसम्म मधेसीका लागि प्रदेश निर्माण गरेता पनि आदिवासीहरुका निम्ति गरेन । यसको एउटा प्रमुख कारण मधेसीहरुले सशक्त आन्दोलन गरेर सत्तासीन जातिको काउन्टर प्रतिकार परिचालन चिर्न सफल भए र प्रदेश नम्बर २ निर्माण गर्न बाध्य बनाए ।...

हजारौं वर्ष पहिलेदेखि शरीर रङ्गाउन आदिबासी समुदायका महिलाले आफ्नो शरीरका विभिन्न भागमा खोप्थे । विशेषगरी विवाहित महिलाले ‘सुन्दरताको प्रतीक’को रुपमा गोडा, हात र निधारमा खोपेर टीका बनाउँथे । प्राचीन युगमा शरीरमा पहिरिने आधुनिक शृङ्गारका वस्तु उत्पादित थिएनन् । त्यहीभएर प्राकृतिकरुपमै खोपेर शरीर रङ्गाउँथे । सियो बन्नुअघि खोप्न जङ्गली काँडाको प्रयोग...

साउनको झरि सँगसंगै अहिले भाषिक शुद्धताको वहस लिएर हाम्रो थारु भाषामा पनि पहिरो आएको महसुस गरिरहेको छु । यो राम्रै कुरो हो । यो एक न एक दिन आउनै पर्ने थियो । ठिकै समयमा आएकोजस्तो भान हुन्छ । हुन त यो पहिरो अहिले नेपालको पश्चमी थारु भाषामा आएको देखिन्छ ।...

संस्कृतमा एउटा भनाइ छ, मातृदेवो भव, पितृदेवो भव । यथार्थमा ज्येष्ठ नागरिक ‘जिउँदा देवता’ हुन् । यसो भन्नुको कारण वर्तमानमा जेजति उपलब्धि भएको छ, ती सबैका हकदार ज्येष्ठ नागरिक नै हुन् । ज्येष्ठ नागरिकले विगतमा गरेको मिहिनेत, बगाएको पसिना, लगाएको बुद्धि र विवेक तथा आरम्भ गरेको आधुनिक विकासले नै वर्तमान...

आजको दिनमा मदन भण्डारीलाई सम्झिँदा उहाँको जीवनका तीन कालखण्डलाई आधार बनाएर विश्लेषण गर्दा सान्दर्भिक होला । पहिलो, उहाँ नेपालको राजनीतिभित्र अध्ययनशील, तीव्र वैचारिक सङ्घर्षमा अग्रसर कार्यकर्ताका रूपमा हुनहुन्थ्यो । पुष्पलाल समूहभित्रको एउटा गतिशील पङ्तिको उदीयमान कार्यकर्ताको पहिचान बनाउनुभयो । मुक्ति मोर्चामार्फत उहाँले विद्रोह र झापा आन्दोलनसँग जोडिनुभयो । त्यहाँ रहेको उग्रवामपन्थविरुद्धको सङ्घर्ष गरी सही...

समाजको गतिशीलता र व्यक्तिको गतिविधिसँगै हाँस्यव्यङ्ग्य विधा सिर्जना भएको मान्न सकिन्छ । मानवीय स्वभावका अनेक पक्षहरु हुन्छन् । समाजमा अथाह खुशी र मनोरञ्जन मात्र छैन । दुःख छ, वेदना छ । तनाव र गरिबी छ । बेरोजगारी, जातीय विद्वेसदेखि अनेक विकृति र विसङ्गति विद्यमान छ । त्यस्तोबेलामा मानिस राहतको ‘सास’...

पहिलोपटक ३१ डिसेम्बर २०१९ मा चाइनाको वुहान सहरबाट सुरु भएको नोबेल कोरोना भाइरसले आज विश्वलाई आतङ्कित र त्रसित बनाएको छ । रोग यति चाँडै फैलिएको छ कि, हालसम्म विश्वका अधिकांश देशमा महामारिको रुप लिइसकेको छ । महामारिको रुप लिएसँगै देशको भौतिक, सामाजिक, आर्थिक, टुरिजम, राजनैतिक, मानिसको मनोवैज्ञानिक, स्वाथ्य क्षेत्र लगायतका...

शम्भुनाथ नगरपालिका –५, मोहनपुर (सप्तरी) निवासी सत्तो सदा (६१) का परिवार तीन पुस्तादेखि नागरिकताविहिन छ । “न मेरो पूर्खाको नागरिकता थियो, न मेरो छ । मेरो र बुढा (श्रीमान) को नागरिकता र लालपूर्जा नभएपछि हाम्रा बच्चाको नागरिकता हुने कुरै भएन” सदाले भन्नुभयो, “पुस्तौनिदेखि हामी यही ऐलानी जग्गामा बसेर मालिकको हलो...

जय श्री बेहडा बाबा देवाधिदेव शंकर । प्रसन्नो भव विश्वात्मन् भोलानाथ नमोऽस्तुते ।। भगवान भोलेनाथको महिमा अपरम्पार छ । यस ब्रहृमाण्डका कर्ताहर्ता र नियन्ता स्वयम् जगदीश्वर महादेव हुनुहुन्छ । एकबाट अनेक हुँदै चराचर जगतका सर्वसाक्षी भएर स्वयम् महारुद्र महारौद्र रुप धारण गरेर संहार गर्नुहुन्छ भने धाता–विधाता बनेर स्वयम् जगतस्रष्टा बन्नुहुन्छ । सर्वव्यापी,...