विचार

नेपाली समाज सामन्तवादबाट पूजीवादको प्रारम्भिक चरणमा प्रवेश गरेको छ । यस चरणमासमेत नेपाली समाजमा व्यक्तिको प्रगतिको मूल स्रोत जमिन नै हुन पुगेको छ । यसको मूलकारण सरकारले जमिन प्रकृतिको निःशुल्क उपहार भएकोले त्यो राज्यको हुने र व्यक्तिले उपभोग मात्र गर्न पाउने नीति बनाउन नसक्नु हो । यही अभ्यासमा करिव दुईहजार...

मनुस्मृतिले विवाह (भोज) लाई दुई आत्माबीचको पवित्र मिलन भनेका छन् । अर्थात् विवाह दुईजनाबीचको सम्झौता हो । एउटी स्त्री र एउटा पुरुषबीच सँगै जीवनयापन गर्ने सम्झौता भयो भने त्यसलाई विधि पु¥याएर विवाहको रुप दिइन्छ । विवाह भन्ने चिज कुनै एकजनाले चाहेर मात्र हुँदैन । केटा र केटी दुवैबीचको चाहना हुनुपर्छ...

थारु समुदायमा देवतालाई बोलीचोलीको भाषामा ‘भुत्वा’ भनिन्छ । अर्थात् थारुको लालनकर्ता, पालनकर्ता, संरक्षणकर्तादेखि संहारकर्ता लाई समेत भुत्वा नामले सम्बोधन गरिन्छ । तर देवता र पिसाच (वैरी मृतात्मा) बीच भिन्नता भने छ । देवता भनेका मानव जातिका संरक्षणकर्ता रुप हुन् । तर पनि भुत्वा नै भनिन्छ । भुत्वाको नकारात्मक अर्थ भनेका...

पश्चिमा थारुहरुले मनाउने विशेष पर्व हो ‘माघ’ । उच्चारण गर्दा यसलाई ‘माघ, माघी, खिचरा, तिला सङ्क्राइत, माघे सङ्क्रान्ति’ पनि भनिन्छ । पूर्वका थारुले ‘तिला सङ्क्राइत’ भन्छन् भने बीच (कपिलवस्तु–चितवन) का थारुले खिचरा भन्छन् । पश्चिम कञ्चनपुरदेखि पूर्वको झापासम्म तराईको जिल्लामा थारुहरुको बसोबास छ । त्यहीभएर ठाउँअनुसार यो पर्वको नाम फरक...

राज्यका सबै निकायमा महिला, दलित, आदिवासी जनजाति, मधेसी, मुस्लिम र पिछडिएको समुदायको प्रतिनिधित्वको विषयलाई मौलिक हकका रुपमा संविधानले प्रत्याभूति गरेको छ । झण्डै सात प्रतिशत (छ दशमलव ५६ प्रतिशत) अथवा १७ लाख ३७ हजार ४७० को सङ्ख्यामा रहेको थारु समुदायले पछिल्लो समय हरेक क्षेत्रमा अधिकारबाट बञ्चित भएको महसुस गरेका छन्...

संविधान जारी भएसँगै मुलुकमा संघीय व्यवस्था लागु भएको छ। संघीय पुनर्संरचना बनेका सातवटै प्रदेशसभाको निर्वाचनबाट ५४९ जना सांसद निर्वाचित भएर आएका छन्। सातै प्रदेशबाट ६६ जना आदिवासी जनजाति महिलाहरूको प्रतिनिधित्व भएको छ। भने ७५३ स्थानीय तहको निर्वाचनबाट ५३१३ आदिवासी जनजाति महिलाहरू निर्वाचित भएर आएका छन्। तर यो संख्या प्रमुख पदहरुमा...

धनगढी –१६ धुर्जन्ना (कैलाली) बस्ने गम्वा थारु (७६) सँग थारु परम्परागत सीप र ज्ञानको भण्डार छ । त्यही सीप र ज्ञानको प्रयोगबाटै उहाँको घरव्यवहार चल्ने गर्छ । समयअनुसारका उपभोग्य सामान घरमै उत्पादन गरी नजिकको धनगढीबजारमा विक्री गर्ने थारुको दिनचर्या हो । आफ्नै सीपले घरमै उत्पादन गरिएका सरसामान बिक्रीबाट आउने आम्दानी...

गाउँ गाउँमा सिंहदरवार पु¥याउने भनाई स्थानीयस्तरमा निकै चर्चामा छ । त्यसअनुरुप काम नभएका गुनासो यदाकदा सुनिन्छन् । यद्यपि यो स्थीर सरकारको मुख्य लक्ष्य नै गाउँबस्तीको विकास गरी मुलुकलाई समद्ध बनाउने हो । गरिबीलाई मुलुकबाट हटाउने हो । अहिले विद्यमान १८ प्रतिशत गरिबीलाई सबै मिलेर काम गर्ने हो भने गरिबीको समुलअन्त्य...

करिब २३ वर्षपछि चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङको नेपाल भ्रमण तयभएको छ । यसअघि सन् १९९६ डिसेम्बर ४ मा तत्कालिन चिनियाँ राष्ट्रपति जैङ जेमिनको नेपाल भ्रमण भएको थियो । त्यतिबेला नेपालमा राजतन्त्र थियो । तर अहिले हुने सी जिनपिङको भ्रमणका बेला नेपालमा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र छ । त्यसैले यी दुई भ्रमणको...

न्याय एउटा असाधारण चीज हो, जुन प्रत्येक ब्यक्तिका लागि अनिवार्य छ । अन्याय खराब हो, यसविरुद्ध सबैले आफ्नो आवाज उठाउनु पर्छ । न्याय आधारभूत सिद्धान्त हो, जुन शुरुदेखि मानिंदै आएको छ । तर, वर्तमानमा न्याय जटिल अवधारणा बन्न गएको छ । प्लेटोले भनेका छन्, ‘यदि हरेक नागरिक समाजमा रहेर आफ्नो...