विचार

“पाह्रा पण्डित कौने काम, मर्बो कोड्रा धानेधान”, अघट्यक पुर्खनक कहकुट अब्ब सुन्बो त महाअन्ख्वाहर लागट । साइड ओहमार हुइ, हमार पुर्खन एक दिनफे पाठशालक् मुह नैडेख्ल । पह्र नैजैटिकि गबुझ रठ कना बाटम मै विश्वास नैकर्ठु । पह्रना कलक गुन सिख्ना त हो । चहा पाठशालम जाक सिखो चाह गाँउघरिक...

२०७७ भाद्र २४ गते ‘हमार पहुरा डट कम’मा डा. कृष्णराज सर्वहारीको ‘थारू भाषामा लेखन शैली’ बारे विचार पढेपछि मलाई त्यसबारे प्रतिक्रिया लेख्न मन लाग्यो । वि.स. २०२८ सालमा हामीले ‘गोचाली पत्रिका’ मार्फत थारू भाषामा लेख्य परम्परा बसालेका थियौं । थारू भाषामा लेख्ने परम्परा भित्रको त्यो लेखन शैली पनि हो ।...

यी सैबकोई जानै छै, कि थारु यै भूमिमे जलमल छै । या अनादिकालसे रैह रहलछै । यै समुदायके आपन अलगै किसिमके संस्कृति या पहचान छै । बहौत संस्कृति मेसे जितिया पावैन एक चियै । यी पाबैन थारु जनिजाइत सब आपन धिया पुताके निक जिवन, उन्नति, पराक्रम या वकर सफलताके लेल...

थारू मानक भाषाको वहस उत्कर्षमा देख्दा मन खुशी छ । विभिन्न कोणबाट विचारहरु प्रवाहित भइरहेका छन् । यसले मानक बन्ने आधार तयार बन्दैगएको महशुस गराउँछ । भाषाका यत्ति धेरै विज्ञहरु हुँदा हुँदै पहिचान गर्न सकिएको थिएन । यो वहसले थारू विज्ञको पहिचान गरेको छ । विज्ञको ‘नाडी’ (लारी) छाम्ने अवसर...

थारु समुदायको मौलिक पर्व हो ‘अट्वारी’ । पारिवारिक सम्बन्ध बनाइराख्ने यो पर्वको मुख्य विशेषता हो । पश्चिम नेपालका थारु समुदायले विशेषगरी यो पर्व मनाउँछन् । थारु पुरुषले ‘व्रत’ बस्ने पर्वको रुपमा पनि यो चिनिन्छ । थारु महिलाले कृष्णजन्माष्टमी (अष्टिम्की) मा व्रत बस्छन् । पुरुषहरु अट्वारीमा । पश्चिम नेपालका थारुको वर्ष...

मध्य–पूर्वीया थारु भाषामा एउटा उखान छ “बड बड घोडी भाँसल ज्या त नर घोडी कहे कतेक पाईन“ अर्थात् कस्ता कस्ता भाषा विद्वानहरु त मानक बनाउन फलामको चिउरा चपाएजस्तै गाह्रो महसुस गरिरहेका हुन्छन् । सामान्य मानिसले यसमा के भूमिका गर्न सक्लान् । कुरो सही हो । त्सैले कोई विश्वासै न गर्नुस्...

गोरखापत्र वहुभाषिक पृष्ठ ‘नयाँ नेपाल’ अन्तर्गत प्रकाशित भइरहेको थारु भाषा पृष्ठमा नेपाली शब्दकोष, व्याकरण तथा भाषा वैज्ञानिकताको खिलापमा छ । गोरखापत्रले नियमित प्रकाशन गरिरहेकै छ । गोरखापत्र सरकारी मुखपत्र हो । भाषा विगार्ने छुट गोरखापत्रलाई छैन । नेपाली भाषालाई झन समृद्ध गर्ने दायित्व हो । मलाई लाग्छ विभिन्न ३८ भाषाभाषिमा...

हिन्दीमा एउटा भनाई छ: "छोटी मुंह बडी बात" । यो भनाईको अर्थ थाहा हुँदाहुँदै पनि थारुको वर्तमान समस्याबाट प्रेरित भएर एक-दुईटा कुराहरु सरोकारवलाको सेवामा पस्कन जमर्को गरेको छु । आशा छ कि यो मानक बहसमा यी कुराहरुले साथीहरुलाई केही मद्दत गरोस् । परिचय मानक तयार गर्नु फलामको चिउरा चपाउनु जस्तै अप्ठ्यारो काम...

थारु भाषालाई मानक (थारुको साझा सम्पर्क भाषा) बनाउने प्रयास जारी छ । यो वहस २०३० को दशकबाटै शुरु भएपनि अहिले उत्कर्षमा छ । यसलाई सकारात्मक रुपमा स्वीकार्नु पर्छ । विचार व्यक्त गर्ने माध्यम भनेकै ‘भाषा’ हो । विना भाषा हामीले एक अर्काको विचार बुझ्न पनि सक्दैनौं । ज्ञान, सीप र...

नेपालमा संघीयता मधेसी र आदिवासीले माग गरेका हुन् । तर, २०७२ सालको संविधानले केही हदसम्म मधेसीका लागि प्रदेश निर्माण गरेता पनि आदिवासीहरुका निम्ति गरेन । यसको एउटा प्रमुख कारण मधेसीहरुले सशक्त आन्दोलन गरेर सत्तासीन जातिको काउन्टर प्रतिकार परिचालन चिर्न सफल भए र प्रदेश नम्बर २ निर्माण गर्न बाध्य बनाए ।...